امیر محبیان

شریعتی که بود و چه کرد؟
برای نسلی چون ما که حصارباورهای سنتی را شکسته بودیم ودر برابر خود دهها گزینه متفاوت و بلکه متضاد برای پیروی داشتیم؛شریعتی معبری عقلانی و انقلابی بسوی اسلام بود.فراموش نکنیم انقلاب، نسل ما را در برابر هر باید غیر عقلانی عاصی کرده بود و در گزینش میان اسلام و مارکسیسم ،دیگر سنت های عرفی و توصیه های کهنه واستدلال های مبتنی بر بایدهای از موضع بالا پاسخگو نبود.در همین زمان شریعتی با تمام شور و شوق کویریاتش که احساس ما را سیراب می کرد و استدلال هایش، اسلام را برای ما اندیشه روز می دانست و نه واقعه ای تاریخی، سررسید و برای همه عمر ما را با ریسمان عقل به اسلام متصل ساخت و من را یک عمر مدیون خود نمود. برای نسل ما شریعتی مظهر یک جامعه شناس معمولی که تئوری های غربی یا ضد غربی را بخوردمان می داد ؛نبود؛برای ما شریعتی نشانه ای بود که خدا در حیاتی ترین لحظه انتخاب در برابرمان قرار داد.طبیعی است شریعتی نیز چون هر انسان دیگری دارای خطا و اشتباه است.هر که گوید جمله حق است احمقی است/هر که گوید جمله باطل او شقی است. اما شریعتی حصارهای تنگ اندیشه را در هم شکست بعضی ها از آن به حصار تنگی دیگر گریختند و بعضی آزاد اندیشیدن وآزادمرد بودن را فراگرفتند.نتیجه عمل م، شریعتی را محکوم نمی کند.شریعتی در آن زمان بهترین پاسخ ونه لزوما درسترین پاسخ به نسل در انتخاب ما بود.

بررسی گفتمان شریعتی
شریعتی کوشید از حصار سنت های خشک فکری جامعه یا بافته های به ظاهر مقبول تاریخ گریخته و به ریشه ها بازگردد.او دریافت که آب در سرچشمه سالم و زلال و پاک است.دریافت عرف اجتماعی قالب های نشآت گرفته ازمنافع و تحجر و قدرت که در مثلث معروف شریعتی تیغ و طلا و تسبیح نمایش یافته بود؛جریان اصیل اسلام و تشیع را کوشیده است به مردابی تبدیل کند که بجای آزادمردان علی گونه از آن یا ساده لوحان اشعری مانند یا مکاران معاویه رفتار پدید آیند. دیدگاه شریعتی بازگشتی است به پاکی های نخستین نه از موضع سلفی گونه بلکه بازگشت به خلق پاک و والای محمد(ص) ؛عدالت بی گذشت علی(ع)،راستگویی ابوذر؛پیام الهی خون حسین(ع) پیام رسانی شجاعانه زینب(س) ؛شریعتی به ما نشان داد که یک خانه کوچک یعنی خانه فاطمه (س) می تواند به بزرگی تمام عالم باشد.شریعتی برای ما اثبات کرد که یک مرد ،آن که می داند کیست و برای چه آمده و به کجا می رود ؛ برتر است از بینهایت انسان صفرگونه.

بررسی اقدامات شریعتی: فردی انقلابی و تند یا علمی و متفکر؟
شریعتی انقلابی بود ولی نه چون مارکسیست هایی که انسان را در مسلخ تصویری واهی از آرمان به نیت خیر نابود ساختند.شریعتی تند بود ولی تند شتاب برای شکستن بت های جهل و تحمیق و گسستن حلقه های زنجیره تصلب و تعصب با علم به این که دیگر وقتی نداریم و در این اندک بایدهر روز،چون شب قدر معادل هزار ماه راه برویم تا قرن ها استحمار را جبران کنیم.شریعتی عالم بود ولی نه غرق فرمول ها و نظریه هایی که از آمدن و رفتنشان گرد بر دامن انسان نمی نشیند.شریعتی متفکر بود ولی دردمند.او معصوم نبود؛مطلق نبود ؛از منظر من او اشاره ای بود بسوی آینده؛که باید هر کس با پای عقل و عشق خود رود.آینده ای که جامعه ای تجلی گاه ،آزادی ،عدالت وعرفان را نه در خیال بلکه در واقع خواهیم دید.

نسبت شریعتی با دنیای امروز و مساله دموکراسی
راز جامعه مطلوب شیعه در یک واژه نهفته است؛ امت.
دموکراسی را برای ما تنها راه مطلوب و ممکن نموده اند و زیرکانشان می گویند نه بهترین که کم خطرترین است.همه می دانند که دموکراسی حاکمیت انسان های متوسط است و اندیشه های بزرگ در آن چون سقراط ؛ حلاج یا عین القضات خاموش می شوند.دموکراسی در فقدان حاکمیت حق امری شاید ناگزیر باشد ولی مردم با هر تعدادی نمی توانند حق بسازند فقط اعلام تمایل می کنند وبس.حق از هیچ منشائی جز خدا صادر نمی شود.امت ،جامعه حاکمیت حق توسط امام با رضایت خلق است رضایتی نه از سر ترس یا طمع بلکه از سر آگاهی .

تصویر امروزی از شریعتی
زبان شریعتی ،زبان موثر برای سخن گفتن از اسلام برای جوانانی است که برمی آشوبند.نسل جوان ما باز برآشوبیده است؛براین باورم روزی مجددا در خواهیم یافت که با آنان نیز باید با زبان شریعتی و نه لزوما تکرار همان حرف ها سخن بگوییم. خواهید دید. آنان که شریعتی را برنمی تابند گمان دارند زبانی برای سخن گفتن با نسل نو یافته اند؛اشتباه می کنند.شریعتی دل نسل جوان دوره ما را از درون و بدست خود ما گشود و بدان وارد شد.آن که شریعتی را زیر پا له می کند این امید را دارد که درب دل ها را اگر از درون گشوده نشد با لگد بگشاید؛چه اشتباهی!